Εχει η Μόνα Λίζα δίδυμη αδελφή και πόσο αυθεντική είναι αυτή;

 

Το μυστήριο γύρω από την αρχικά γνωστή ως «Isleworth Mona Lisa» και τώρα «Νεότερη Μόνα Λίζα» αποτελεί τα τελευταία χρόνια πεδίο σύγκρουσης ανάμεσα στους εμπειρογνώμονες που αρνούνται την αυθεντικότητά της και στους ιδιοκτήτες της που ορκίζονται σ» αυτήν, ενώ το θέμα επανέρχεται στο προσκήνιο με την έκθεση του αμφισβητούμενου έργου στην Ασία, όπως αναφέρει σε δημοσίευμά του το BBC.

 

Ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι, παρά την κολοσσιαία του φήμη, ως καλλιτέχνης δεν είχε φιλοτεχνήσει πολλούς πίνακες. Στη διάρκεια της μακρόχρονης καριέρας του, επί σχεδόν μισό αιώνα, δεν δημιούργησε πάνω από 20.

 

Μόνο 15 από αυτούς επιβίωσαν, τους οποίους οι ειδήμονες πιστοποιούν ως δικούς του. Οπότε η ανακάλυψη ενός νέου, πιθανόν αυθεντικού Λεονάρντο, είναι σίγουρα κάτι τρομερά σημαντικό αλλά και πολύ δύσκολο να του αποδοθεί.

 

Η περίπτωση της «Νεότερης Μόνα Λίζα», η οποία επί του παρόντος κοσμεί εκθέσεις μεγάλων ασιατικών πόλεων, μοιάζει να είναι ενδεικτική.

 

Οι ιδιοκτήτες τηςπιστεύουν ότι ο Ντα Βίντσι ζωγράφισε ορισμένα τμήματά της μια δεκαετία πριν ξεκινήσει τον διασημότερο πίνακα στον κόσμο, τη Μόνα Λίζα του Μουσείου του Λούβρου.

 

Σε μια πρώτη ματιά, η Τζοκόντα η… νεότερη είναι παρόμοια με του Λούβρου. Μια γυναίκα με σκούρα μαλλιά και αινιγματικό χαμόγελο κοιτά ευθυτενώς, καθισμένη ελαφρώς λοξά, ενώ πίσω της διακρίνεται ένα κακότεχνο πανοραμικό τοπίο.

 

Είναι ωστόσο πιο νέα από το πορτρέτο του Λούβρου σαφώς η νεότερη εκδοχή του. Τι συμβαίνει λοιπόν με αυτή την εικόνα;

Το Ιδρυμα Μόνα Λίζα, ένας ελβετικός μη κερδοσκοπικός οργανισμός που έχει συσταθεί εκ μέρους του διεθνούς κονσόρτσιουμ στο οποίο ανήκει, διατυμπανίζει ότι ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι άφησε τον πίνακα ανολοκλήρωτο.

 

Πριν από λίγα χρόνια ο οργανισμός παρουσίασε τα αποτελέσματα μιας έρευνας 35 ετών. Οι θριαμβικοί τίτλοι στα μέσα ενημέρωσης ξεφύτρωσαν σχεδόν στιγμιαία, όμως την επομένη ο ενθουσιασμός εξανεμίστηκε όταν ο Μάρτιν Κεμπ, επίτιμος καθηγητής της Ιστορίας της Τέχνης του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, έκανε φύλλο και φτερό τους ισχυρισμούς του οργανισμού εξηγώντας λεπτομερώς τους λόγους για τους οποίους η αυθεντικότητά της είναι εσφαλμένη.

 

Η ύπαρξη της «Isleworth Mona Lisa» είναι γνωστή από τα τέλη του Α» Παγκοσμίου Πολέμου. Ανακάλυψη του Αγγλου εμπειρογνώμονα Χιου Μπλέικερ σε ένα παλιό αρχόντικο του Σόμερσετ όπου παρέμενε για πάνω από έναν αιώνα, βρέθηκε στο στούντιό του στο Αϊλγουορθ του δυτικού Λονδίνου – εξ ου και η ονομασία του πίνακα.

 

Λίγο αργότερα, ο πατριός του Τζον Ρ. Εϊρ εξέδωσε μια μονογραφία παραθέτοντας τη θεωρία των διπλών πορτρέτων της Μόνα Λίζα από τον Ντα Βίντσι με πρώτη αυτήν του Isleworth.

Ο πίνακας αγοράστηκε κατόπιν από τον Αμερικανό συλλέκτη Χένρι Φ. Πούλιτζερ, ο οποίος επέμεινε με δικό του βιβλίο πάνω στη μοναδικότητα της Isleworth το οποίο έβλεπε σαν το μοναδικό πορτρέτο της Μόνα Λίζα Γκεραρντίνι, συζύγου του Φλορεντίνου εμπόρου Φρανσέσκο ντελ Τζιοκόντο από τον μέγα καλλιτέχνη, με την Τζοκόντα του Λούβρου να αποτελεί το εξιδανικευμένο πορτρέτο κάποιας άλλης.

 

Ολη αυτή η θεωρητικοποίηση έχει αφήσει ασυγκίνητους τους μελετητές. Το 1979, μετά τον θάνατο του Πούλιτζερ, ο πίνακας κλείστηκε στο ελβετικό θησαυροφυλάκιο μιας ελβετικής τράπεζας έως το 2008, οπότε και πέρασε στα χέρια του κονσόρτσιουμ. Το Ιδρυμα Μόνα Λίζα ερευνά το ερώτημα γύρω από τον πίνακα, όμως δεν πείθει.

 

Σύμφωνα με τον αντιπρόεδρό του, Ντέιβιντ Φέλντμαν, «το ίδρυμα δεν έχει κανένα προσωπικό όφελος από τον πίνακα και προσπαθεί να ερευνήσει τα στοιχεία κάτω από το αντικειμενικότερο δυνατό πρίσμα».

 

Παρ» όλα αυτά, ο ίδιος απέφυγε να απαντήσει στο φλέγον ερώτημα της πιθανής πώλησης του πίνακα υπό τη σφραγίδα ενός αυθεντικού Λεονάρντο Ντα Βίντσι.

 

Το Ιδρυμα βασίζει τη θεωρία του σε ιστορικές πηγές, καθώς και στο γεγονός ότι ο Λεονάρντο συνήθιζε να φιλοτεχνεί διαφορετικές εκδοχές της ίδιας εικόνας, όπως έκανε με την «Παρθένο των βράχων».

 

Η «Μόνα Λίζα» φιλοτεχνήθηκε αρχικά το 1503 για τον Φρανσέσκο ντελ Τζιοκόντο και δέκα χρόνια αργότερα για τον προστάτη του καλλιτέχνη, Τζουλιάνο ντε Μεντίτσι.

 

Αυτό εξηγεί την ύπαρξη του νεότερου πορτρέτου, όπως και γιατί ο Ραφαήλ που δημιούργησε ένα σχέδιο μάλλον από μνήμης το 1505 δείχνει τη γυναίκα που ποζάρει να πλαισώνεται από δύο στήλες (παρόμοιες στήλες φαίνονται στην εικόνα του Isleworth).

Το Ιδρυμα Μόνα Λίζα επιμένει ότι ο Ντα Βίντσι ήταν υπεύθυνος για το πρόσωπο και τα χέρια της «Νεότερης Μόνα Λίζα» ενώ ένας κατώτερός του καλλιτέχνης δημιούργησε το αδέξιο πανοραμικό τοπίο.

 

Εως αυτή την ώρα, πάντως, η επίσημη κοινότητα των μελετητών τέχνης δεν αποδέχεται τη θεωρία των δίδυμων πορτρέτων της Μόνα Λίζα χωρίς να έχει εξετάσει ποτέ τον καμβά, κάτι που είναι απολύτως θεμιτό για την επίλυση του αινίγματος.