Με διαδικασίες εκτός δικαστηρίων, χιλιάδες υπερχρεωμένες επιχειρήσεις, εφόσον είναι βιώσιμες και συναινέσει το 60% των πιστωτών τους, μπορούν να πετύχουν πολυετείς ρυθμίσεις, ακόμη και διαγραφή των ληξιπρόθεσμων οφειλών τους.

Το πλαίσιο αυτό ορίζει το νομοσχέδιο του υπουργείου Οικονομίας και Ανάπτυξης που καθιερώνει τον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών των επιχειρήσεων μέχρι και τις 31 Δεκεμβρίου 2018. Το κείμενο δόθηκε σε δημόσια διαβούλευση μέχρι τις 3 Μαρτίου και αναμένεται να μπει και στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων μεταξύ της κυβέρνησης και των θεσμών, που επιστρέφουν στην Αθήνα από την ερχόμενη εβδομάδα. Στο σημείο αυτό πρέπει να σημειωθεί ότι στο συγκεκριμένο νομοσχέδιο δεν συμπεριλαμβάνεται τελικά η διάταξη για τη νομική προστασία των στελεχών των τραπεζών και του Δημοσίου που χειρίζονται και υπογράφουν τις ρυθμίσεις και διαγραφές χρεών. Το άρθρο αυτό θα ενσωματωθεί σε νομοσχέδιο του υπουργείου Δικαιοσύνης.

Στον εξωδικαστικό μηχανισμό, που θα τεθεί σε ισχύ τρεις μήνες μετά την ψήφισή του, μπορούν να υπαχθούν όλες οι μικρές, μεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις, καθώς και οι ατομικές επιχειρήσεις, εφόσον το συνολικό προς ρύθμιση χρέος τους υπερβαίνει τις 20.000 ευρώ. Ωστόσο, δεν εντάσσονται οι ελεύθεροι επαγγελματίες, αφού έχουν τη δυνατότητα να υπαχθούν στις διατάξεις του νόμου Κατσέλη.

Δικαίωμα υποβολής αίτησης λοιπόν έχουν οι επιχειρήσεις εφόσον πληρούν μία από τις ακόλουθες προϋποθέσεις:

• Εχουν οφειλές από δάνειο ή άλλη αιτία σε τράπεζα με καθυστέρηση τουλάχιστον τριών μηνών, κατά την 31η Δεκεμβρίου 2016.

• Εχουν οφειλές από δάνειο ή άλλη αιτία σε τράπεζα που ρυθμίστηκε μετά την 1η Ιουλίου 2016.

• Εχουν ληξιπρόθεσμες οφειλές προς την Εφορία.

• Εχουν ληξιπρόθεσμες οφειλές προς φορείς κοινωνικής ασφάλισης.

• Εχουν εκδώσει επιταγές που σφραγίστηκαν.

• Εχουν εκδοθεί διαταγές πληρωμής ή δικαστικές αποφάσεις σε βάρος τους, λόγω ληξιπρόθεσμων απαιτήσεων από τρίτους (π.χ. προμηθευτές κ.ά.).

Σε κάθε περίπτωση δεν μπορούν να υπαχθούν οφειλές που γεννήθηκαν μετά τις 31 Δεκεμβρίου 2016.

Μια επιχείρηση δεν μπορεί να υπαχθεί στον νόμο αν το 85% των συνολικών οφειλών της ανήκει σε έναν πιστωτή.

Στον εξωδικαστικό μηχανισμό μπορούν να υπαχθούν επιχειρήσεις από τη στιγμή που πληρούν και τα ακόλουθα κριτήρια επιλεξιμότητας: Ο οφειλέτης που τηρεί απλογραφικό λογιστικό σύστημα θα πρέπει να έχει θετικό καθαρό αποτέλεσμα προ φόρων σε τουλάχιστον μία από τις τελευταίες τρεις χρήσεις πριν από την υποβολή αίτησης και εκείνος που τηρεί διπλογραφικό λογιστικό σύστημα θα μπορεί να υπαχθεί αν σε μία από τις τρεις τελευταίες χρήσεις έχει θετικά αποτελέσματα προ τόκων, φόρων και αποσβέσεων ή έχει θετική καθαρή θέση.

Ο ενδιαφερόμενος επιχειρηματίας μπορεί να υποβάλει αίτηση για υπαγωγή ηλεκτρονικά με τη χρήση ειδικής ηλεκτρονικής πλατφόρμας στην Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους.

Αν υπάρχουν και συνοφειλέτες, π.χ. εγγυητές, υποχρεωτικά συνυποβάλλουν αίτηση κι εκείνοι.

Τη διαδικασία της υπαγωγής στον εξωδικαστικό μηχανισμό μπορούν να εκκινήσουν το Ελληνικό Δημόσιο, οι φορείς κοινωνικής ασφάλισης ή και οι τράπεζες.

Μέχρι να λειτουργήσει η ειδική ηλεκτρονική πλατφόρμα, οι αιτήσεις ρύθμισης οφειλών μπορεί να υποβάλλονται σε έντυπη και ψηφιακή μορφή στις Διευθύνσεις Ανάπτυξης των Περιφερειακών Ενοτήτων. Σε ό,τι αφορά την ηλεκτρονική πλατφόρμα, σε αυτήν προβλέπεται η λειτουργία μιας πλήρους αυτοματοποιημένης διαδικασίας για χρέη έως 50.000 ευρώ.

Διαπραγματεύσεις

Το νομοσχέδιο του υπουργείου Οικονομίας και Ανάπτυξης περιγράφει επίσης τη διαδικασία της εξεύρεσης λύσης μεταξύ των πιστωτών και του επιχειρηματία - οφειλέτη μέσα από διαδικασίες διαπραγματεύσεων και συναντήσεων που κρατούν για διάστημα έως και έξι μήνες.

Προβλέπει επίσης τον ορισμό ενός συντονιστή για κάθε υπόθεση, μέσα από ειδικό μητρώο, αλλά και την επιλογή εμπειρογνώμονα, ο οποίος θα συντάξει σχέδιο αξιολόγησης της βιωσιμότητας της επιχείρησης αλλά ακόμα και σχέδιο ρύθμισης. Αφού υπάρχει συμφωνία από τα 3/5 των πιστωτών, στους οποίους συμπεριλαμβάνεται ποσοστό 2/5των συμμετεχόντων πιστωτών με ειδικό προνόμιο, τότε συντάσσεται πρακτικό, το οποίο και επικυρώνεται από το Πολυμελές Πρωτοδικείο.

Οι πιστωτές και ο οφειλέτης μπορούν να διαμορφώσουν ελεύθερα το περιεχόμενο της σύμβασης αναδιάρθρωσης των οφειλών. Περιοριστικοί κανόνες υπάρχουν ως προς τα χρέη έναντι του δημοσίου και των ασφαλιστικών ταμείων. Εξαιρούνται από τη διαγραφή οφειλές που παρακρατήθηκαν από ΦΠΑ, παρακρατούμενους φόρους, ασφαλιστικές εισφορές υπέρ εργαζομένων και ποσά από καταπτώσεις εγγυήσεων που έχουν χορηγηθεί σε δάνεια με την εγγύηση του ελληνικού δημοσίου.

Επίσης η αποπληρωμή χρεών από το δημόσιο δεν μπορεί να υπερβαίνει τις 120 δόσεις, εκτός κι αν αυτά ξεπερνούν τα 2 εκατ. ευρώ, εφόσον συναινεί το δημόσιο.

Στα σημεία - κλειδιά του νομοσχεδίου περιλαμβάνονται επίσης η παροχή προστασίας του οφειλέτη από νομικά μέτρα σε βάρος του για διάστημα 70 ημερών, το οποίο μπορεί να φτάσει έως και τους τέσσερις μήνες, με αίτηση στα δικαστήρια. Ουσιαστικά πρόκειται για το απαιτούμενο χρονικό διάστημα της ολοκλήρωσης της διαδικασίας.

Το νέο πλαίσιο και η μέριμνα για τους μικρούς πιστωτές

Ειδική μέριμνα λαμβάνεται για τους μικρούς πιστωτές, ώστε να αποφεύγουν το 'κούρεμα' απαιτήσεών τους όταν λαμβάνεται τέτοια απόφαση στο πλαίσιο του εξωδικαστικού μηχανισμού ρύθμισης οφειλών των επιχειρήσεων. Πρόκειται για όσους οι απαιτήσεις δεν υπερβαίνουν ατομικά το ποσό των 2 εκατ. ευρώ και ποσοστό 1,5% του συνολικού χρέους του οφειλέτη, καθώς και για τους πιστωτές των οποίων οι απαιτήσεις δεν ξεπερνούν αθροιστικά το ποσό των 20 εκατ. ευρώ και ποσοστό 15% του συνολικού χρέους του επιχειρηματία. Οι συγκεκριμένες κατηγορίες δεν συμμετέχουν στη διαδικασία του εξωδικαστικού μηχανισμού και δεν δεσμεύονται από τη σύμβαση αναδιάρθρωσης των οφειλών.

Αναδιάρθρωση οφειλών

Στην περίπτωση που οι απαιτήσεις εμπίπτουν στην πρώτη κατηγορία, ξεπερνούν τα 20 εκατ. ευρώ και το 15% του συνολικού χρέους του οφειλέτη, τότε δεν δεσμεύονται από τη σύμβαση αναδιάρθρωσης οφειλών οι πιστωτές με τις μικρότερες απαιτήσεις έως τη συμπλήρωση του 15% ή του ποσού των 20 εκατ. ευρώ. Οι υπόλοιποι πιστωτές, ακόμη και αν οι απαιτήσεις του καθενός δεν ξεπερνούν τα 2 εκατ. ευρώ και ποσοστό 1,5% του συνολικού χρέους, συμμετέχουν κανονικά στη σύμβαση αναδιάρθρωσης των οφειλών. Επίσης δεν υποβάλλεται αίτηση υπαγωγής στη διαδικασία εξωδικαστικής ρύθμισης όταν οι απαιτήσεις ενός πιστωτή ξεπερνούν ποσοστό 85% των συνολικών απαιτήσεων κατά του οφειλέτη. Το ελληνικό Δημόσιο και οι φορείς κοινωνικής ασφάλισης λογίζονται ως δύο πιστωτές. Η σύμβαση αναδιάρθρωσης οφειλών χάνεται, ακυρώνεται, όταν ο οφειλέτης δεν καταβάλλει προς οποιονδήποτε πιστωτή οφειλόμενο ποσό για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των 90 ημερών. Τότε ο πιστωτής έχει το δικαίωμα να ζητήσει την ακύρωση της συμφωνίας ως προς όλους καταθέτοντας αίτηση στο δικαστήριο που επικύρωσε τη σύμβαση.

Τα δικαιολογητικά που πρέπει να υποβάλουν οι οφειλέτες

Από κόσκινο περνούν όλα τα περιουσιακά στοιχεία του οφειλέτη, φτάνοντας μάλιστα οι έλεγχοι και σε βάθος εξαετίας, ενώ πρόβλεψη υπάρχει ακόμη και για την άρση του τραπεζικού και φορολογικού απορρήτου. Αυτό προκύπτει από τα δικαιολογητικά που θα πρέπει να υποβάλει ο επιχειρηματίας προκειμένου να υπαχθεί στον εξωδικαστικό μηχανισμό και ο σκοπός του εξονυχιστικού ελέγχου είναι ο αποκλεισμός των στρατηγικών κακοπληρωτών ή των πλούσιων ιδιοκτητών με πτωχευμένες εταιρείες. Ετσι, μεταξύ άλλων οι οφειλέτες υποχρεωτικά θα πρέπει να συνυποβάλουν:

• Δήλωση για κάθε μεταβίβαση ή επιβάρυνση περιουσιακού στοιχείου του οφειλέτη που έγινε εντός των τελευταίων πέντε ετών πριν από την υποβολή της αίτησης και για κάθε καταβολή μερίσματος από τον οφειλέτη προς τους μετόχους ή εταίρους ή άλλη συναλλαγή εκτός των τρεχουσών συναλλαγών της επιχείρησης που έγινε εντός των τελευταίων 24 μηνών πριν από την υποβολή της αίτησης.

• Στοιχεία κάθε νομικού προσώπου συνδεδεμένου με τον οφειλέτη με ημερομηνία σύστασης μεταγενέστερη της 1ης Ιανουαρίου 2011, καθώς και πλήρη στοιχεία ακινήτων ή άλλων περιουσιακών στοιχείων που τυχόν μεταβιβάστηκαν από τον οφειλέτη ή τους συνοφειλέτες σε πρόσωπα συνδεδεμένα με τον οφειλέτη μετά την 1η Ιανουαρίου 2011 και εφεξής.

• Κατάλογο των προσώπων που αμείβονται από τον οφειλέτη και τα οποία αποτελούν συνδεδεμένα πρόσωπα με αυτόν καθώς και ανάλυση των αμοιβών αυτών κατά τους τελευταίους 24 μήνες πριν από την υποβολή της αίτησης.

Συνοδευτικές βεβαιώσεις

Επιπλέον, με την αίτηση υπαγωγής στη διαδικασία παρέχεται από τον οφειλέτη άδεια για κοινοποίηση στον συντονιστή και τους συμμετέχοντες πιστωτές, επεξεργασία και διασταύρωση από αυτούς των δεδομένων του που βρίσκονται στην κατοχή των συμμετεχόντων πιστωτών για τους σκοπούς της διαδικασίας εξωδικαστικής ρύθμισης οφειλών. Η άδεια αυτή συνεπάγεται την άρση του απορρήτου των τραπεζικών καταθέσεων και του φορολογικού απορρήτου. Εξάλλου, άλλα δικαιολογητικά που θα πρέπει να υποβάλει ο οφειλέτης μαζί με την αίτησή του είναι:

• Δήλωση εισοδήματος φυσικών προσώπων (E1) ή δήλωση φορολογίας εισοδήματος νομικών προσώπων και νομικών οντοτήτων (Ν) των τελευταίων πέντε φορολογικών ετών.

• Κατάσταση οικονομικών στοιχείων από επιχειρηματική δραστηριότητα (Ε3) των τελευταίων πέντε φορολογικών ετών.

• Δήλωση στοιχείων ακινήτων (Ε9), εφόσον προβλέπεται η υποχρέωση υποβολής της.

• Εκκαθαριστικό σημείωμα φόρου εισοδήματος.

• Εκκαθαριστικό σημείωμα Ενιαίου Φόρου Ιδιοκτησίας Ακινήτων (ΕΝΦΙΑ).

• Τελευταία δήλωση ΦΠΑ (Φ2), εφόσον προβλέπεται η υποχρέωση υποβολής της.

• Κατάσταση βεβαιωμένων οφειλών προς τη Φορολογική Διοίκηση.

• Κατάσταση βεβαιωμένων οφειλών προς τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης.

• Χρηματοοικονομικές καταστάσεις του άρθρου 16 του ν. 4308/2014 (Α' 251) των τελευταίων πέντε περιόδων, οι οποίες πρέπει να είναι δημοσιευμένες, εφόσον προβλέπεται αντίστοιχη υποχρέωση.

• Προσωρινό ισοζύγιο τελευταίου μηνός τεταρτοβάθμιων λογαριασμών του αναλυτικού καθολικού της γενικής λογιστικής, εφόσον προβλέπεται η κατάρτισή του.

• Αντίγραφο ποινικού μητρώου γενικής χρήσης του οφειλέτη ή του προέδρου του διοικητικού συμβουλίου και του διευθύνοντος συμβούλου για ανώνυμες εταιρείες, του διαχειριστή για εταιρείες περιορισμένης ευθύνης και ιδιωτικές κεφαλαιουχικές εταιρείες, των ομόρρυθμων εταίρων και των διαχειριστών για προσωπικές εταιρείες.

• Πιστοποιητικό περί μη πτώχευσης από το αρμόδιο Πρωτοδικείο.

• Πιστοποιητικό περί μη κατάθεσης αίτησης πτώχευσης από το αρμόδιο Πρωτοδικείο.

• Πιστοποιητικό περί μη λύσης της εταιρείας από το ΓΕΜΗ, εφόσον ο οφειλέτης είναι νομικό πρόσωπο.

ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΟΛΩΝΑΣ