Το αποτέλεσμα των εκλογών της 20ής Σεπτεμβρίου ελάχιστα διαφέρει από εκείνο της αναμέτρησης της 25ης Ιανουαρίου, σε επίπεδο ποσοστών. Όσοι προσήλθαν στις κάλπες, επέλεξαν ουσιαστικά μία από τα ίδια – κρίνοντας ότι η απελθούσα κυβέρνηση είναι είτε η καλύτερη δυνατή είτε η λιγότερο κακή από τις ορατές εναλλακτικές επιλογές. Οι επιμέρους ανακατατάξεις – όπως η (ανησυχητική) περαιτέρω ενίσχυση της Χρυσής Αυγής, το “ξεφούσκωμα” του Ποταμιού, η ενίσχυση του ΠΑΣΟΚ και η είσοδος στη Βουλή του Λεβέντη – ασφαλώς έχουν τη σημασία τους, δεν αλλάζουν όμως τη συνολική εικόνα από άποψη αριθμών.

 

Το πιο μεγάλο και σαφές μήνυμα έρχεται από την πλευρά εκείνων που γύρισαν την πλάτη στην εκλογική διαδικασία, που είναι οι περισσότεροι στην ιστορία της μεταπολίτευσης. Κάτι λιγότερο από πέντε εκατομμύρια ψηφοφόροι – σχεδόν, δηλαδή, ο ένας στους δύο – και κάπου 800.000 περισσότεροι σε σύγκριση με τις προηγούμενες εκλογές αλλά και με το δημοψήφισμα του Ιουλίου, είπαν όχι σε όλα τα κόμματα τα οποία διεκδίκησαν τη στήριξή τους. Ακόμη και οι κερδισμένοι, άλλωστε, είδαν το ποσοστό τους να ανεβαίνει μόνο λόγω της μειωμένης συμμετοχής και όχι επειδή πήραν περισσότερες ψήφους. Οι πολίτες δεν πείστηκαν από τις θέσεις και τα πρόσωπα και το έδειξαν με τον πιο ξεκάθαρο και αδιαμφισβήτητο τρόπο.

 

Η κοινωνική διαμαρτυρία, λοιπόν, εκφράστηκε αποκλειστικά μέσω της αποχής. Είναι δε σαφές, για όσους δεν επιχειρήσουν διαστρέβλωση του μηνύματος που εστάλη, ότι αποτυπώνει μια γενικότερη και βαθιά κρίση ολόκληρου του πολιτικού συστήματος. Θα έπρεπε να είναι κάτι αναμενόμενο. Οι πολίτες αισθάνονται προδομένοι από όλα σχεδόν τα κόμματα εξουσίας, μεγάλα και μικρά, καθώς το ένα μετά το άλλο εγκατέλειπαν τις προεκλογικές τους δεσμεύσεις και κορώνες και εντάσσονταν στο στρατόπεδο των μνημονίων που “σκοτώνουν” την πλειοψηφία της κοινωνίας.

 

Κατά συνέπεια, όσο σταθερή κοινοβουλευτικά κι αν αποδειχθεί η επόμενη κυβέρνηση, θα είναι ασταθέστατη κοινωνικά. Κι ας μην σπεύσουν κάποιοι να συμπεράνουν ότι η εκλογική αδιαφορία θα μεταφραστεί αυτομάτως και σε απάθεια απέναντι στα όσα έρχονται. Η κοινωνία έδειξε ότι δεν ψάχνει κυρίως εναλλακτική λύση ανάμεσα στα υπάρχοντα κόμματα, αλλά ένα διαφορετικό πολιτικό σύστημα.