Τα κάθε είδους εμβόλια σώζουν εκατομμύρια ζωές κάθε χρόνο, «διδάσκοντας» στο ανοσοποιητικό πώς να καταπολεμά καλύτερα τους παθογόνους μικροοργανισμούς (βακτήρια και ιούς). Όμως μια νέα αμερικανο-βρετανική επιστημονική έρευνα έρχεται να ενισχύσει τους φόβους ότι, κατά παράδοξο τρόπο, ορισμένες φορές ένα εμβόλιο είναι δυνατό να «μάθει» στα μικρόβια πώς να γίνουν πιο επικίνδυνα.

Άλλοι επιστήμονες πάντως εξέφρασαν τον φόβο τους ότι η επίμαχη μελέτη, που βασίσθηκε σε πειραματόζωα (κοτόπουλα) και όχι σε ανθρώπους, θα ενισχύσει τις αμφιβολίες και τους φόβους ουκ ολίγων ανθρώπων σχετικά με την ασφάλεια των εμβολίων. Με δεδομένο ότι συχνά τα νέα εμβόλια συναντούν αντίσταση στην εξάπλωσή τους στον πληθυσμό (όπως στην περίπτωση του εμβολιασμού των εφήβων κατά του ιού HPV που μπορεί να προκαλέσει καρκίνο του τραχήλου), ενώ έχει αναπτυχθεί μέχρι και κίνημα αντι-εμβολιασμού διεθνώς, η νέα έρευνα ασφαλώς δεν αναμένεται να διασκεδάσει τις ανησυχίες αυτών των καχύποπτων ανθρώπων.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή βιολογίας και βιοτεχνολογίας Άντριου Ριντ του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό βιολογίας "PLos Biology", σύμφωνα με το "Science", πειραματίσθηκαν με κοτόπουλα, που εμβολίασαν κατά της λεγόμενης ζωονόσου του Μάρεκ. Το εν λόγω αντιικό εμβόλιο χρησιμοποιείται ευρέως από την πτηνοτροφία παγκοσμίως.

Για πρώτη φορά, τα πειράματα έδειξαν ότι όντως το εμβόλιο είναι δυνατό να επιφέρει το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα από το επιθυμητό, οδηγώντας στην ανάπτυξη πιο ανθεκτικών και επικίνδυνων στελεχών του ιού. Πρόκειται για έναν ιό του έρπη, που στα κοτόπουλα προκαλεί την ασθένεια του Μάρεκ, η οποία με το πέρασμα του χρόνου έχει γίνει άκρως θανατηφόρα, καθώς μπορεί πια να σκοτώσει όλα τα ανεμβολίαστα κοτόπουλα μέσα σε δέκα μέρες. Αυτό, κατά τους ερευνητές, μπορεί να οφείλεται ακριβώς στην ατελή λειτουργία του μαζικού εμβολιασμού τους.

Οι ερευνητές υποστήριξαν ότι η μελέτη τους δεν μπορεί παρά να έχει σημαντικές επιπτώσεις για την ασφάλεια της τροφικής αλυσίδας. Όπως είπε ο Ριντ, «η πρόκληση για το μέλλον είναι να εντοπισθούν και άλλα εμβόλια, που μπορεί να επιτρέπουν την επιβίωση ισχυρότερων στελεχών ενός ιού, ώστε αυτός να γίνεται πιο επικίνδυνος».

Το πρόβλημα έγκειται στο ότι ένα ατελές εμβόλιο μπορεί να μην δημιουργεί ένα αποτελεσματικό φράγμα κατά του ιού, με συνέπεια τα εμβολιασμένα άτομα να αρρωσταίνουν τελικά, αλλά με λιγότερο σοβαρά συμπτώματα. Με αυτό τον τρόπο, ζουν όσο χρειάζεται για να μεταδώσουν τον ιό και σε άλλα μη εμβολιασμένα άτομα κι έτσι ο ιός εξαπλώνεται σε έναν πληθυσμό.

Παραμένει ερωτηματικό κατά πόσο κάτι ανάλογο συμβαίνει με τα εμβόλια κατά της γρίπης των πτηνών, ενώ οι ερευνητές εξέφρασαν ανησυχίες κατά πόσο τα ανθρώπινα εμβόλια επόμενης γενιάς, π.χ. κατά του ιού Έμπολα, της ελονοσίας ή του AIDS, μπορεί να οδηγήσουν τελικά στην ανάδυση πιο επιθετικών στελεχών των παθογόνων μικροοργανισμών. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, οι ερευνητές υπογράμμισαν τη ζωτική σημασία των εμβολιασμών και τόνισαν ότι οι όποιες επιφυλάξεις τους δεν αποτελούν επιχείρημα για να μην γίνονται καθόλου εμβολιασμοί.

Άλλοι επιστήμονες αντέτειναν εξάλλου ότι δεν μπορούν να εξαχθούν γενικά συμπεράσματα για τους ανθρώπινους εμβολιασμούς από μια έρευνα σε κοτόπουλα, η οποία αφορούσε τον εμβολιασμό για έναν μόνο ιό. Επεσήμαναν επίσης ότι όλη αυτή η αρνητική δημοσιότητα για ένα εκ φύσεως δύσκολο επιστημονικό ζήτημα μόνο κακό μπορεί να κάνει, φοβίζοντας αδίκως ορισμένους ανθρώπους σχετικά με τα εμβόλια.

«Εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο εμβολιάζονται κάθε μήνα και δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι οποιαδήποτε ασθένεια έχει γίνει πιο θανατηφόρα εξ αιτίας αυτού του λόγου», δήλωσε ο ειδικός στα εμβόλια Άντριαν Χιλ του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης.