Με εξαφάνιση κινδυνεύει ο ασπροπάρης

   Ένα από τα πλέον αινιγματικά και παράξενα πουλιά του πλανήτη μας βρίσκεται στα πρόθυρα της εξαφάνισης, μη εξαιρουμένης και της χώρας μας. Είναι το πρώτο πουλί στον κόσμο που προστατεύτηκε με νόμο από τους Φαραώ με ποινή θανάτου και θεωρείται από τα εξυπνότερα του πλανήτη, όχι μόνο επειδή είναι από τα πρώτα είδη που ανακαλύφθηκε ότι χρησιμοποιεί εργαλεία, αλλά διότι είναι το μόνο που "διδάσκει" το κόλπο αυτό σε άλλα πουλιά του ίδιου είδους, δηλαδή πώς να επιλέγουν τις κατάλληλες πέτρες και πώς θα τις χρησιμοποιούν για να σπάσουν αυγά στρουθοκαμήλου!

Κι, όμως, παρά την αναγνωρισμένη εξυπνάδα του, ο ασπροπάρης, που ονομάστηκε και "κοτόπουλο του Φαραώ", κινδυνεύει με εξαφάνιση, ενώ είναι ενδεικτικό ότι στη χώρα μας έχουν απομείνει μόνο 30 με 50 ζευγάρια του είδους.

Με στόχο την εξασφάλιση της επιβίωσής του, η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, συμμετέχει στο πενταετές διάρκειας πρόγραμμα, LIFE-Φύση "Επείγοντα μέτρα για την εξασφάλιση της επιβίωσης του Ασπροπάρη στη Βουλγαρία και στην Ελλάδα" όπου ενώνουν τις δυνάμεις τους φορείς από την Ελλάδα, τη Βουλγαρία και το Ηνωμένο Βασίλειο.

"Μέχρι τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια ο ασπροπάρης ήταν ένα ευρύτατα διαδεδομένο είδος σε όλες τις πεδινές και ημιορεινές περιοχές της χώρας. Τα τελευταία όμως 30-40 χρόνια έχει χάσει το 80% του πληθυσμού του στην Ελλάδα, αριθμώντας πλέον λιγότερα από 50 ζευγάρια" αναφέρει στο ΑΜΠΕ η συντονίστρια ενημέρωσης- ευαισθητοποίησης και δράσεων διατήρησης της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας Ρούλα Τρίγκου. 

Όπως εξηγεί, οι κύριες δράσεις του προγράμματος στοχεύουν στη βελτίωση της γνώσης μας σχετικά με τις μεταναστευτικές διαδρομές του είδους και με τις αιτίες που συντελούν στη μείωση του πληθυσμού του στην Ελλάδα και τη Βουλγαρία, στη βελτίωση της αναπαραγωγικής του επιτυχίας και τη μείωση της θνησιμότητάς του, στην Κατάρτιση Εθνικού Σχεδίου Δράσης για το είδος στην Ελλάδα, καθώς και στην ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού.

"Μία από τις σημαντικότερες αιτίες που συντελούν στη μείωση του πληθυσμού του ασπροπάρη στην Ευρώπη είναι η μείωση της διαθέσιμης τροφής λόγω της εγκατάλειψης της ελεύθερης κτηνοτροφίας. Επιπλέον, οι νέοι κανονισμοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με τη διαχείριση των νεκρών κτηνοτροφικών ζώων, μετά την έξαρση της νόσου της σπογγώδους εγκεφαλοπάθειας των βοοειδών, αποτέλεσαν μεγάλο πλήγμα για τα είδη πουλιών που τρέφονται με ψοφίμια, όπως ο ασπροπάρης, μειώνοντας ακόμα περισσότερο τη διαθέσιμη τροφή γι' αυτά" διευκρινίζει η κ.Τρίγκου.

Στην Ελλάδα έχουν απομείνει περίπου 30-50 ζευγάρια του είδους και τα περισσότερα από αυτά συγκεντρώνονται στη Θράκη, στην ευρύτερη περιοχή του δάσους της Δαδιάς. 

Μέχρι τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, ο ασπροπάρης ήταν ένα ευρύτατα διαδεδομένο είδος σε όλες τις πεδινές και ημιορεινές περιοχές της χώρας. Τα τελευταία όμως 30-40 χρόνια έχει χάσει το 80% του πληθυσμού του στην Ελλάδα, με αποτέλεσμα πλέον να μη ξεπερνά τα 50 ζευγάρια. Έτσι, ο μικρός αυτός γύπας αποτελεί είδος «Κρισίμως Κινδυνεύον» για την Ελλάδα, δηλαδή αντιμετωπίζει εξαιρετικά υψηλό κίνδυνο εξαφάνισης από το φυσικό του χώρο στο άμεσο μέλλον αν δεν ληφθούν ειδικά μέτρα για τη διατήρησή του. 

Παγίδες θανάτου τα δηλητηριασμένα δολώματα

Σύμφωνα με την κ.Τρίγκου, ιδιαίτερα στην περιοχή της Ηπείρου, υπάρχει σημαντικό πρόβλημα με τη χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων για είδη που θεωρούνται λανθασμένα ως "επιβλαβή" όπως η αλεπού και ο λύκος. Όμως, το πρόβλημα με τα δηλητηριασμένα δολώματα ισχύει για όλες τις περιοχές του προγράμματος και γενικότερα αποτελεί μια από τις σημαντικότερες απειλές για τα πτωματοφάγα αρπακτικά πουλιά, όπως ο ασπροπάρης. Άλλες αιτίες για τη μείωση του είδους είναι η έλλειψη τροφής και η ηλεκτροπληξία σε ηλεκτροφόρα καλώδια. 

"Ένας από τους βασικούς στόχους του προγράμματος LIFE για τον ασπροπάρη είναι η αύξηση των γνώσεων μας για το είδος σχετικά με τη δίαιτά του και τις μεταναστευτικές διαδρομές που ακολουθεί. Μέχρι σήμερα δεν έχουμε ακριβή εικόνα για το είδος, ώστε να γνωρίζουμε ποιες ακριβώς είναι οι αιτίες θνησιμότητάς του και πού ακριβώς εστιάζονται αυτές σε μεγαλύτερο βαθμό" καταλήγει η κ.Τρίγκου. 

Πουλί γεμάτο… παραξενιές

Κανένα άλλο είδος δεν έχει τόσο πολύ συνδεθεί με μύθους, θρύλους, παραδόσεις και μαντικές πράξεις στις ορεινές κοινότητες της χώρας μας αναφέρει στην μελέτη του για τον ασπροπάρη ο συνεργάτης της ΕΟΕ, δασολόγος-περιβαλοντολόγος Ρήγας Τσιακίρης.

Είναι ο μόνος γύπας στο κόσμο που μεταναστεύει και οι χωρικοί πιστεύουν ότι κουβαλάει στην πλάτη του τον κούκο, φέρνοντας την άνοιξη και την καλοτυχία καθορίζοντας με τη μαγική του παρουσία την υγεία και την προκοπή των κτηνοτρόφων, το πήξιμο του γιαουρτιού, την παραγωγή του τυριού, ενώ συμμετέχει σε γάμους, ακόμη και "τσουράπια" φέρνει στα παιδιά.

Όπως καταγράφει στη μελέτη του ο κ.Τσιακίρης, είναι το μόνο πουλί που καταφέρνει να φάει ζωντανές τις χελώνες, τρυπώντας τες από το πίσω μέρος με το επιδέξιο ράμφος του, ενώ ο χρυσαετός αναγκάζεται να τις σπάσει πετώντας τις στα βράχια και ο γυπαετός να τις κλέψει από τον χρυσαετό. 

Μάλιστα, αντί για κόκαλα, τρώει συμπληρωματικά κόπρανα από αγελάδες, γίδια και πρόβατα, συνήθεια που συντελεί στην πρόσληψη καροτενοειδών, ειδικών ουσιών που δίνουν το έντονο κίτρινο γυμνό δέρμα του προσώπου, δείγμα κυριαρχίας (όπως το κόκκινο στο μάτι του Γυπαετού), σημαντικό γνώρισμα στην ιεραρχική σειρά των γυπών στην κατανάλωση της τροφής και στις γαμήλιες επιδείξεις.