Όταν το αναισθητικό χορηγείται σωστά, είναι πολύ σπάνιο ο ασθενής  να ξυπνήσει κατά τη διάρκεια μιας χειρουργικής επέμβασης. Παρόλα αυτά, νέα ευρήματα επισημαίνουν την πιθανότητα ύπαρξης  μιας κατάστασης συνείδησης στην οποία  ο ασθενής δεν είναι ούτε αναίσθητος αλλά ούτε και τελείως ξύπνιος, αναφέρει ειδικός επιστήμονας.

Αυτή η πιθανή τρίτη  κατάσταση συνείδησης ίσως αποτελεί ένα στάδιο στο οποίο οι ασθενείς μπορούν να ανταποκριθούν σε μια  εντολή αλλά δεν ενοχλούνται από  τον πόνο ή τη διαδικασία του χειρουργείου. Αυτά αναφέρει ο Dr. Jaideep Pandit, αναισθησιολόγος στο St John's College του Ηνωμένου Βασιλείου, που παρουσίασε την έρευνά του στο Ετήσιο Συνέδριο της Ένωσης Αναισθησιολόγων Μεγάλης Βρετανίας και Ιρλανδίας.

Ο Pandit ονόμασε τη νέα αυτή κατάσταση «δυσαναισθησία» και ανέφερε πως η ύπαρξή της αποδεικνύεται εν μέρει από μια πρόσφατη μελέτη κατά την οποία 34 χειρουργικοί ασθενείς υποβλήθηκαν σε αναισθησία από την οποία ολόκληρο το σώμα ήταν παράλυτο εκτός από το αντιβράχιο, ώστε να μπορούν να κινούν τα δάκτυλά τους ανταποκρινόμενοι σε εντολές ή να δείχνουν ότι είναι ξύπνιοι ή ότι αισθάνονται πόνο κατά τη διάρκεια της επέμβασης.

Το ένα τρίτο των  ασθενών που συμμετείχαν στη  μελέτη κίνησαν τα δάκτυλά τους όταν τους ζητήθηκε, παρόλο που βρίσκονταν υπό –επαρκή- αναισθησία.

«Το πλέον αξιοσημείωτο είναι  πως οι ασθενείς κινούσαν τα δάκτυλά  τους όταν τους το ζητούσαν. Κανείς από  τους ασθενείς δεν αντέδρασε αντανακλαστικά κατά τη διάρκεια της επέμβασης, Θεωρούμε ότι δεν αισθάνονταν πόνο," δήλωσε ο Pandit.

Κατά τη διάρκεια ενός χειρουργείου, και ενώ οι ασθενείς είναι σε αναισθησία, οι γιατροί τους παρακολουθούν και  χορηγούν αναισθητικά φάρμακα όπως και όταν χρειάζεται. Σκοπός είναι  να εξασφαλίσουν ότι ο ασθενής  έχει λάβει επαρκή δόση φαρμάκου ώστε να παραμείνει σε πλήρη αναισθησία κατά τη διάρκεια της επέμβασης. Παρόλα αυτά, συχνά αμφισβητείται η αξιοπιστία των μηχανημάτων που χρησιμοποιούνται κατά τη διάρκεια του χειρουργείου για τη «μέτρηση» του βαθμού συνείδησης.

«Δεν διαθέτουμε κάποιο μοντέλο  συνείδησης» αναφέρει ο Pandit «και είναι πολύ δύσκολο να σχεδιαστεί συσκευή παρακολούθησης η οποία θα ελέγχει κάτι για το οποίο δεν υπάρχουν σημεία αναφοράς».

Η μελέτη των 34 ασθενών είχε σκοπό να ερευνήσει το κατά πόσο οι ασθενείς βρίσκονται σε πλήρη αναισθησία τη στιγμή που τα συστήματα παρακολούθησης του χειρουργείου (monitors) δείχνουν ότι είναι αναίσθητοι. Οι ερευνητές χορήγησαν τα συνήθη αναισθητικά φάρμακα ώστε να παραλύσει το σώμα του κάθε ασθενούς. Όμως, διέκοψαν την αιμάτωση του αντιβράχιου και κατά συνέπεια τη δράση του αναισθητικού στο τμήμα αυτό. Οι ασθενείς θα ήταν σε θέση να κινούν το χέρι τους αν είχαν ακόμα τις αισθήσεις τους.

Στους ασθενείς που ανταποκρίθηκαν στην εντολή του γιατρού κινώντας το χέρι τους, οι γιατροί αύξησαν  τη δόση του αναισθητικού καθώς θεώρησαν ότι η κίνηση αυτή υποδήλωνε πως  ο ασθενής είχε τις αισθήσεις  του.

Ο Pandit όμως υποστηρίζει ότι οι ασθενείς αυτοί δεν είχαν τις αισθήσεις τους. Το γεγονός ότι οι ασθενείς αντιδρούσαν μόνο σε εντολές και δεν έκαναν αντανακλαστικές κινήσεις φανερώνει πως η κατάσταση στην οποία βρίσκονταν διαφέρει από την κοινή κατάσταση συνείδησης.

Η ιδέα μιας τρίτης κατάστασης συνείδησης πιθανώς να εξηγεί τις  ανακολουθίες που διακρίνονται στις αναφορές περί ανάκτησης της συνείδησης κατά τη διάρκεια μιας χειρουργικής επέμβασης, αναφέρει ο Pandit. Προηγούμενες έρευνες έχουν δείξει ότι όταν οι ασθενείς ρωτήθηκαν αν ξύπνησαν κατά τη διάρκεια της επέμβασης, περίπου 1 στους 500 απάντησε θετικά. Αντίθετα, σε έρευνα που πραγματοποιήθηκε πρόσφατα στο Ηνωμένο Βασίλειο και στην οποία οι ασθενείς δεν ρωτήθηκαν ευθέως ως προς την κατάσταση συνείδησής τους κατά τη διάρκεια μιας επέμβασης, 1 στους 15.000 απάντησε αυθόρμητα πως είχε τις αισθήσεις του κατά τη διάρκεια του χειρουργείου. Μόνο 1 στους 45.000 ανέφερε ότι αισθάνθηκε πόνο ή δυσφορία κατά τη διάρκεια της επέμβασης.

Οι στατιστικές φανερώνουν πως υπάρχει μια κατάσταση  στην οποία οι ασθενείς έχουν τις  αισθήσεις τους αλλά δεν το αναφέρουν  εκ των υστέρων πιθανώς γιατί  θεωρούν το περιστατικό αποδεκτό ή άνευ σημασίας, συνεχίζει ο Pandit. Ίσως αντιλαμβάνονται που βρίσκονται χωρίς όμως να επηρεάζονται ψυχολογικά καθώς δεν αισθάνονται πόνο.

Η υπόθεση του Pandit μπορεί να αποτελέσει τη βάση για την ανάπτυξη συστημάτων παρακολούθησης της αναισθησίας στο μέλλον, δήλωσε. Παρόλο που η κατάσταση της δυσαναισθησίας φαίνεται ακίνδυνη, μπορεί να αποτελεί προπομπό ανάκτησης συνείδησης, περίπτωση που τόσο οι ασθενείς όσο και οι γιατροί θέλουν να αποφεύγουν.