Με φόντο ένα απίστευτο όργιο οικονομικής αδιαφάνειας εξακολουθούν να λειτουργούν τα έξι ιδρύματα των πρώην πρωθυπουργών Κώστα Σημίτη, Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, Κωνσταντίνου Καραμανλή, Γεωργίου Παπανδρέου, Ανδρέα Παπανδρέου και Ελευθερίου Βενιζέλου.

Αν και η πλουσιοπάροχη κρατική επιχορήγηση κόπηκε με την έλευση του μνημονίου, επί υπουργίας Αννας Διαμαντοπούλου ουδέποτε οι υπεύθυνοι των ιδρυμάτων απέδωσαν αναλυτικό απολογισμό για τα 3.850.000 ευρώ που εισέπραξαν συνολικά από το κράτος τη διετία 2007-2008. Μάλιστα, τα στοιχεία δεν δημοσιοποιήθηκαν για λόγους διαφάνειας και ενημέρωσης των πολιτών.

Παράλληλα, λείπει ο θεσμοθετημένος έλεγχος για τις πηγές χρηματοδότησης, όπως και το κόστος των δράσεων. Αιτία; Τα ιδρύματα αυτά, βάσει καταστατικών, «απολαμβάνουν διοικητικής και οικονομικής αυτοτέλειας και έχουν πλήρη διαχειριστική αυτονομία». Ουσιαστικά, εισέπρατταν μόνο με προϋπολογιστικά στοιχεία.

Για την περίοδο 2007-2009 πέντε ιδρύματα έλαβαν από τα κρατικά ταμεία από 725.000 ευρώ το καθένα. Το Ιδρυμα Κ. Σημίτη έλαβε 225.000 ευρώ. Ακόμη και σήμερα δεν είναι ξεκάθαρο εάν και ποια από τα ιδρύματα των πρώην πρωθυπουργών αποστέλλουν κανονικά τον απολογισμό ή τη λίστα δραστηριοτήτων στα συναρμόδια υπουργεία Οικονομικών και Παιδείας, αν και έχουν ζητηθεί ρητά από το 2010. Κατηγορηματική είναι η δήλωση του αναπληρωτή υπουργού Οικονομικών, Χρήστου Σταϊκούρα, στα «ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ»: «Δεν γνωρίζω τίποτε για τους απολογισμούς των πολιτικών ιδρυμάτων. Δεν έχω ακούσει κάτι, ούτε μας έχει απασχολήσει ποτέ η υπόθεση. Ουδέποτε έφτασε κάτι σε εμένα ή στο γραφείο μου».

Χωρίς έλεγχο από την Πολιτεία, έχοντας μια προκλητική φορολογική ατέλεια εν μέσω της πρωτοφανούς φορολογικής καταιγίδας που πλήττει τους Ελληνες, τα ιδρύματα μπορούν να εμπλακούν σε μια σειρά δραστηριοτήτων χωρίς ιδιαίτερο κόστος.

Τι σημαίνει αυτό; Σύμφωνα με τον Ν. 1610/86, απαλλάσσονται από τον φόρο κληρονομιών και δωρεών, τον φόρο μεταβίβασης ακινήτων, ακινήτου περιουσίας, εισοδήματος για τα έσοδά τους από κάθε πηγή και, γενικά, από κάθε φόρο, τέλος χαρτοσήμου, δασμούς, δικαιώματα, εισφορές, κρατήσεις, παράβολα.

Τις ίδιες απαλλαγές απολαμβάνουν και οι ιδρυτές τους. Συνεπώς, μπορούν να τους μεταβιβάζονται περιουσιακά στοιχεία αφορολόγητα, χωρίς κανείς να γνωρίζει την προέλευσή τους, γεγονός που έχει ως αποτέλεσμα συνεχόμενες καταγγελίες στο ΣΔΟΕ για έρευνα.

Ακόμη πιο εντυπωσιακό είναι το ότι το πολιτικό σύστημα αθόρυβα και μεθοδικά «προικοδότησε» τα ιδρύματα με κτίρια, για να στεγάσουν τις δραστηριότητές τους. Στον Κεραμεικό βρίσκεται το ακίνητο των ιδρυμάτων Γεωργίου και Ανδρέα Παπανδρέου. Ενα ξεχωριστό νεοκλασικό κτίριο, επί των οδών Πειραιώς 83 και Σαλαμίνος, το οποίο παραχώρησε δωρεάν το υπουργείο Πολιτισμού τον Ιούνιο του 1991, επί κυβερνήσεως Κ. Μητσοτάκη και υπουργίας Τζαννή Τζαννετάκη.

Λίγα χρόνια αργότερα ήταν η σειρά του Ευάγγελου Βενιζέλου και της κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ να ανταποδώσουν. Το 2001 παραχωρήθηκε χωρίς τίμημα από τον τότε υπουργό Πολιτισμού, Ευάγγελο Βενιζέλο, κτίριο επί της οδού Ψαρομηλίγκου 30, στο οποίο στεγάσθηκε το Ιδρυμα «Κωνσταντίνος Μητσοτάκης».

Το 2002 έγινε και δεύτερη παραχώρηση στο ίδρυμα, διπλανού οικοπέδου, επί της οδού Ψαρομηλίγκου 32, για να χρησιμοποιηθεί ως αυλή. Αίσθηση προκαλεί ακόμη το γεγονός ότι η περιοχή αποτελούσε χώρο αρχαιολογικών ερευνών. Οταν, δε, το 2007 το ίδρυμα υπέβαλε αίτημα στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο με το οποίο ζητούσε ακόμα ένα διπλανό δημόσιο οικόπεδο, επί της οδού Σαλαμίνος 4, για να επεκτείνει τις εγκαταστάσεις του, το ΚΑΣ συμφώνησε και ακολούθησε η παραχώρησή του, επί υπουργίας Γ. Βουλγαράκη.

Το 2004 η κυβέρνηση Σημίτη, με υπουργό Οικονομικών τον Νίκο Χριστοδουλάκη, αποφάσισε να παραχωρήσει στο Ιδρυμα Παπανδρέου το ξενοδοχείο «Ξενία Καλεντζίου», στην Αχαΐα. Η απόφαση δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως μόλις ενάμιση μήνα πριν από τις εκλογές. Την υπόθεση πήγε στη Βουλή με ερώτηση το 2010 ο βουλευτής Νίκος Νικολόπουλος. Ο τότε υπουργός Οικονομικών, Γιώργος Παπακωνσταντίνου, είχε απαντήσει βασιζόμενος σε κρατικό έγγραφο που τόνιζε: «… η εκ του νόμου παραχώρηση του “Ξενία Καλεντζίου” στο Ιδρυμά μας ουδόλως απετέλεσε μορφή αθέμιτης εύνοιας προς αυτό. Απεναντίας, υπαγορεύθηκε αφενός από τη βούληση του νομοθέτη να απαλλάξει την τότε “Ελληνικά Τουριστικά Ακίνητα Α.Ε.” από το μάλλον επαχθές φορτίο μιας οριακά βιώσιμης, οπωσδήποτε δε ελάχιστα παραγωγικής και απρόσφορης να ιδιωτικοποιηθεί ξενοδοχειακής μονάδας και αφετέρου από την ανάγκη να διατηρηθεί η μονάδα αυτή σε λειτουργία, για λόγους προεχόντως ιστορικούς, συναρτώμενους με τη θέση της».

Τελικά, 30 μήνες αργότερα και αφού το ξενοδοχείο είχε περίπου εγκαταλειφθεί, ο Γιώργος Παπανδρέου παραχώρησε το κτίριο στον Δήμο Ερυμάνθου. Η συμφωνία παραχώρησης προέβλεπε την υποχρέωση της ανακαίνισης και του εκσυγχρονισμού των κτιριακών εγκαταστάσεων και της λειτουργίας του ξενοδοχείου. Δηλαδή, μεταβιβάστηκαν και οι όποιες δαπανηρές υποχρεώσεις είχε αναλάβει το ίδρυμα μετά την παραχώρηση από την «Τουριστικά Ακίνητα Α.Ε.».

Αλλοι, πάντως, εκτιμούν ότι καταλυτικός παράγοντας ήταν το υψηλό τέλος ακινήτων που έπρεπε να πληρωθεί. Σε κάθε περίπτωση, βουλευτές της περιοχής θεωρούν ότι το ακίνητο θα έπρεπε να περάσει στην περιουσία του ΤΑΙΠΕΔ για ιδιωτικοποίηση, καθώς το 2010 η αξία του ξεπερνούσε το 1,5 εκατ. ευρώ. Τι έκανε το ακίνητο ο δήμος; Ετοιμάζει ένα αναπτυξιακό σχέδιο, προσανατολισμένο στην αειφόρο ανάπτυξη.

Ολα αυτά έρχονται σε μια εποχή που τα συγκεκριμένα ιδρύματα έχουν μειώσει δραστικά τις δραστηριότητές τους, ελλείψει χρηματοδότησης, και έχουν απολύσει το προσωπικό, κάτι που δημιούργησε σε κάποιους την αίσθηση ότι παρουσίαζαν έργο μόνο και μόνο για να νέμονται την κρατική επιχορήγηση.