"Κινδυνεύει η Ευρώπη από ένα νέο πόλεμο;"

 Είναι δυνατόν τα πράγματα να χειροτερέψουν ξανά; Να χειροτερέψουν πραγματικά, να βυθιστεί ο πλανήτης σε μια νέα ύφεση, να ξεσπάσει ένας νέος πόλεμος;

Οι προειδοποιήσεις δεν λείπουν. Ο πολωνός υπουργός Εξωτερικών Ράντοσλαβ Σικόρσκιδήλωσε τη Δευτέρα στο Βερολίνο ότι η Ευρώπη βρίσκεται στο χείλος της αβύσσου. 

Ο πρόεδρος της Γαλλίας τόνισε πρόσφατα ότι «αν το ευρώ καταρρεύσει, θα καταρρεύσει και η Ευρώπη. Αυτή είναι όμως η αλληλεγγύη της ειρήνης σε μια ήπειρο όπου έγιναν τρομεροί πόλεμοι».

Οι ευρωπαίοι πολιτικοί έχουν αναφερθεί συχνά στον κίνδυνο πολέμου όταν θέλουν να αποσπάσουν υποστήριξη για το ευρωπαϊκό σχέδιο. 

Υπό κανονικές συνθήκες, λίγοι Ευρωπαίοι τους παίρνουν σοβαρά. Κι αυτό οφείλεται στο ότι οι περισσότεροι έχουν ζήσει όλη τους τη ζωή σε έναν κόσμο όπου τα πράγματα έμοιαζαν να πηγαίνουν συνεχώς καλύτερα. Αυτό δεν ισχύει στον ίδιο βαθμό για άλλους λαούς. 

Όπως γράφει σ' ένα βιβλίο του ο κινέζος καθηγητής Γιαν Χουετόνγκ, «στη διάρκεια της Πολιτιστικής Επανάστασης είδαμε τόσους ανθρώπους να τους ξυλοκοπούν μέχρι θανάτου, ώστε αποκτήσαμε ένα είδος ανοσίας».

Τα τελευταία 30 χρόνια, όμως, είναι γεγονός ότι η ελπίδα για ειρήνη, ευημερία και ένα βαθμό ανέσεων μεταδόθηκε πέρα από τα προνομιούχα όρια της Δύσης. 

Η Κίνα της Πολιτιστικής Επανάστασης έδωσε τη θέση της στην Κίνα των εμπορικών κέντρων και των εργοστασίων. Η Ινδία της Μητέρας Τερέζας αντικαθίσταται από την Ινδία της υψηλής τεχνολογίας.

Η παγκοσμιοποίηση έκανε τον κόσμο να μοιάζει ασφαλέστερος και πιο ομοιογενής. Μέχρι την πρόσφατη οικονομική κρίση, τα λόγια του Τόνι Μπλερ από την προεκλογική εκστρατεία του 1997 αποτύπωναν το κλίμα της εποχής: «Τα πράγματα μπορεί μόνο να πάνε καλύτερα!»

Από τότε που κατέρρευσε όμως η Λίμαν Μπράδερς, γράφει ο Γκίντεον Ράχμαν στους Financial Times, συνειδητοποιήσαμε ότι τα πράγματα μπορεί σίγουρα να πάνε χειρότερα. Το ερώτημα είναι πόσο χειρότερα.

Ο κίνδυνος μιας σοβαρής οικονομικής κρίσης στην Ευρώπη είναι μεγάλος. Οι απειλές χρεοκοπιών και διάσπασης της ευρωζώνης αυξάνονται, και μαζί τους αυξάνεται ο πανικός και ο κίνδυνος της μαζικής ανεργίας. 

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει τη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο, και κατά συνέπεια το οικονομικό χάος εδώ θα έχει επιπτώσεις σε όλο τον πλανήτη.

Το μάθημα της δεκαετίας του ’30 είναι ότι μια παγκόσμια ύφεση αποδυναμώνει τις δημοκρατίες, ενισχύει τις ριζοσπαστικές νέες πολιτικές δυνάμεις και αυξάνει τον κίνδυνο μιας παγκόσμιας σύρραξης.

Μια σύγχρονη εκδοχή της δεκαετίας του ’30 θα ήταν η ανάληψη της εξουσίας στην Ευρώπη από μια νέα γενιά εθνικιστών πολιτικών, ενώ θα επικρατούσε χάος και θα διαλυόταν η Ευρωπαϊκή Ένωση. 

Οι εντάσεις θα αυξάνονταν και εκτός Ευρώπης, με μια ενισχυμένη Κίνα να αντιπαρατίθεται σε μια αποδυναμωμένη Αμερική. 

Τόσο στη μία χώρα όσο και στην άλλη, μια παρατεταμένη οικονομική κρίση θα οδηγούσε μοιραία στην ενίσχυση των εθνικιστικών και προστατευτικών δυνάμεων.

Σύμφωνα με τον βρετανό αρθρογράφο, υπάρχουν τρεις λόγους για τους οποίους μπορεί και να «τη γλιτώσουμε».

Πρώτον, η γνώση αυτών που συνέβησαν πριν από 80 χρόνια μπορεί να βοηθήσει τους πολιτικούς να αποφύγουν τα ίδια λάθη. 

Δεύτερον, τα 66 χρόνια ειρήνης μετά το 1945 αντανακλούν μάλλον την πρόοδο του πολιτισμού παρά έναν τυχερό κύκλο στην παγκόσμια ιστορία. 

Τρίτον, ο ανεπτυγμένος κόσμος ξεκινά από ένα πολύ υψηλότερο επίπεδο ευημερίας σε σχέση με τη δεκαετία του ’30. Στην Ισπανία η ανεργία των νέων είναι μεγαλύτερη από 45%, αλλά στις πρόσφατες εκλογές νίκησε ένα μετριοπαθές κεντροδεξιό κόμμα, όχι κάποιοι εθνικιστές.

Πηγή: Financial Times