Στις 16 Απριλίου λήγει η προθεσμία για την υποβολή των προτάσεων, στο πλαίσιο του διεθνούς αρχιτεκτονικού διαγωνισμού, που έχει προκηρύξει ο δήμος Θεσσαλονίκης για την ανάπλαση της Πλατείας Ελευθερίας. Πρόκειται για μια από τις σημαντικότερες αναπλάσεις, που όμως δεν πρόκειται να ολοκληρωθεί πριν από την παρέλευση περίπου τριών ετών.

Ήδη έχει εκδηλωθεί σημαντικό ενδιαφέρον για συμμετοχή στο διαγωνισμό, ενώ ανακοινώθηκε και η σύνθεση της πενταμελούς κριτικής επιτροπής, που αμέσως μετά τη 16η Απριλίου θα αξιολογήσει τις προτάσεις που θα κατατεθούν. Στην κριτική επιτροπή συμμετέχουν ο αναπληρωτής καθηγητής του τμήματος Αρχιτεκτόνων του ΑΠΘ, Νικόλαος Παπαμίχος ως εκπρόσωπος του δήμου (με αναπληρώτρια την κ. Αικατερίνη Δαναδιάδου), ο ομότιμος καθηγητής Αρχιτεκτονικής του ΑΠΘ, Δημήτρης Φατούρος (με αναπληρωτή τον κ. Σαράντη Ζαφειρόπουλο), και οι αρχιτέκτονες μηχανικοί, Μιχάλης Κανταρτζής (με αναπληρωτή τον κ. Γεώργιο Τσολάκη), Κωνσταντίνος Δεσποτίδης (με αναπληρώτρια την κ. Αικατερίνη Καραδαλή) και Αλέξανδρος Κλειδωνάς (με αναπληρώτρια την κ. Ελλη Γεωργιάδου).

Όπως τόνισε στη Voria ο αντιδήμαρχος Αστικού Σχεδιασμού, Πολεοδομίας και Δικτύων, Ανδρέας Κουράκης, «η πρώτη φάση της κατάθεσης των προτάσεων λήγει σε περίπου ένα μήνα και αμέσως θα αρχίσει η αξιολόγησή τους, ώστε να δοθούν τα βραβεία και να υιοθετηθεί τελικά από το δήμο η καλύτερη πρόταση για την ανάπλαση της Πλατείας Ελευθερίας, που έχει μεγάλη ιστορική και συμβολική αξία για την πόλη της Θεσσαλονίκης, ενώ είναι και κρίσιμος χώρος για τη λειτουργία και την εικόνα της πόλης σήμερα. Για τη φάση αυτή των προμελετών ο δήμος δίνει χρηματοδότηση από το τεχνικό πρόγραμμά του, αλλά αναζητούμε χρηματοδότηση κι από άλλες πηγές προκειμένου να προχωρήσει το έργο, καθώς το ποσό που θα απαιτηθεί θα είναι σημαντικό. Μετά την αξιολόγηση και την υιοθέτηση της προμελέτης θα ανατεθεί η εκπόνηση ολοκληρωμένης μελέτης στο γραφείο που θα κερδίσει το διεθνή διαγωνισμό, κάτι που υπολογίζουμε ότι θα ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του 2014. Τότε, εφόσον έχει εξασφαλιστεί η χρηματοδότηση, θα αρχίσουν και τα έργα της ανάπλασης. Εμείς κάνουμε όλη την απαιτούμενη προετοιμασία, για να είναι το έργο έτοιμο να ξεκινήσει και δεν περιμένουμε την τελευταία στιγμή».

Η ανάπλαση της Πλατείας Ελευθερίας θα επιφέρει και σημαντικές αλλαγές στην καθημερινότητα της Θεσσαλονίκης. Αντικείμενο του διαγωνισμού είναι ο ανασχεδιασμός της Πλατείας ως χώρου περιπάτου και αναψυχής μέσω σύγχρονων αρχιτεκτονικών και αστικών παρεμβάσεων, η απόδοση της Πλατείας στους πεζούς και ο μετασχηματισμός της σε είσοδο - πύλη της πόλης από τη θάλασσα, ο εμπλουτισμός του υφιστάμενου πρασίνου και η ανάδειξη των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών και της ιστορικής μνήμης της Πλατείας. «Η επίτευξη του στόχου αυτού θα συμβάλει στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών, στην προβολή του πολυδιάστατου χαρακτήρα της πόλης και στην αναβάθμιση της Θεσσαλονίκης σε μητρόπολη των Βαλκανίων», αναφέρεται στα τεύχη του διαγωνισμού.

Ανάμεσα στους στόχους του δήμου περιλαμβάνεται «η τόνωση της εγκατάστασης και λειτουργίας των επαγγελματικών και εμπορικών χρήσεων καθώς και των χρήσεων αναψυχής και πολιτισμού», «η ανάδειξη και ο εμπλουτισμός του υφιστάμενου πρασίνου, διατήρηση όλων των αξιόλογων μεγάλων δένδρων και πρόταση για πρότυπη βιοκλιματική ανάπλαση κεντρικής αστικής πλατείας», «η ανάδειξη της ιστορικής μνήμης της πλατείας», «η δημιουργία θέσεων ανάπαυσης και χώρων συγκέντρωσης, αναψυχής και ενημέρωσης πολιτών», «ο πρότυπος σχεδιασμός αστικού εξοπλισμού», η «αναβάθμιση του φωτισμού με εξοικονόμηση ενέργειας», η «εγκατάσταση κατάλληλης τεχνολογίας για την ενημέρωση των πολιτών σχετικά με τα δρώμενα και τις περιηγητικές δυνατότητες στην πόλη» κτλ.

Μέσω του διαγωνισμού ο δήμος αναζητά προτάσεις αντιμετώπισης της στάσης και στάθμευσης οχημάτων στην ευρύτερη περιοχή, δημιουργίας θέσεων φορτοεκφόρτωσης για την εξυπηρέτηση των καταστημάτων και προσωρινής στάσης οχημάτων, τουριστικών λεωφορείων και ταξί, μετατόπισης ή ανασχεδιασμού της αφετηρίας των λεωφορείων, δημιουργίας ποδηλατόδρομου ή και ποδηλατοστασίων.

Σε αυτό το πλαίσιο ήδη υπάρχει αλληλογραφία με το Συμβούλιο Αστικών Συγκοινωνιών Θεσσαλονίκης και τον Οργανισμό Λιμένος Θεσσαλονίκης, για τη μεταφορά του τερματικού σταθμού των τεσσάρων λεωφορειακών γραμμών από την πλευρά της οδού Μητροπόλεως εντός των χώρων του λιμανιού (προτείνεται η εσοχή επί της Κουντουριώτη, που σήμερα είναι ανενεργή, μεταξύ των οδών Σαλαμίνος και παρόδου Λεωφόρου Νίκης, για τη φιλοξενία δυο γραμμών και η περιοχή του πάρκινγκ, ανατολικά της κεντρικής πύλης του λιμανιού –πύλη 6- το οποίο προβλέπεται να επεκταθεί μετά την κατεδάφιση δυο αποθηκών και θα μπορεί να φιλοξενήσει και τις τέσσερις γραμμές).

«Αυτά θα τα δούμε με τη μελέτη και βέβαια έπειτα από τη μελέτη που θα κάνει το ΣΑΣΘ και την απαιτούμενη έγκριση του ΟΛΘ. Η μεταφορά των τερματικών θα είναι πάντως μόνιμη, αλλά πρέπει να εγκριθεί από τον ΟΛΘ και να κάνει τις μελέτες για τα δρομολόγια το ΣΑΣΘ. Οφείλουμε να είμαστε έτοιμοι όταν θα αναζητήσουμε τη χρηματοδότηση για την υλοποίηση της ανάπλασης και να έχουμε αντιμετωπίσει όλα τα ζητήματα», επισημαίνει ο κ. Κουράκης.

Ουσιαστικά ο δήμος θέλει η Πλατεία Ελευθερίας να πάψει να λειτουργεί απλά ως ένα πάρκινγκ αυτοκινήτων (χωρίς να σημαίνει ότι θα καταργηθεί πλήρως ο χώρος στάθμευσης ή ότι δε θα μετατραπεί σε υπόγειο), δεδομένης και της ιστορικής αξίας της και να μετατραπεί σε ένα χώρο που θα τον απολαμβάνουν οι κάτοικοι και οι επισκέπτες της πόλης, σε ένα χώρο για πεζούς και σε μια πραγματική πλατεία.

Η Πλατεία Ελευθερίας διαμορφώθηκε μετά τα μέσα του 19ου αιώνα, όταν γκρεμίστηκαν τα παραλιακά τείχη της Θεσσαλονίκης, τα οποία βρίσκονταν ελαφρώς βορείως της σημερινής οδού Καλαποθάκη, σύμφωνα με τα αρχαιολογικά ευρήματα. Σύμφωνα με την 9η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, το θαλάσσιο τείχος υφίστατο μέχρι το 1870, οπότε αποφασίστηκε η κατεδάφισή του προκειμένου να μεγαλώσει η προκυμαία.

Η Πλατεία Ελευθερίας με τη σημερινή της μορφή θεσμοθετήθηκε το 1963. Σύμφωνα με το ισχύον Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο είναι χαρακτηρισμένη ως χώρος πρασίνου. Υπάρχουν έξι διατηρητέα κτίρια, αλλά και το Μνημείο Ολοκαυτώματος, προς τιμή των 50.000 Ελλήνων Εβραίων της Θεσσαλονίκης που μαρτύρησαν στα ναζιστικά στρατόπεδα, όπου μεταφέρθηκε το 2006 (αποκαλύφθηκε στη συμβολή των οδών Αλεξάνδρου Παπαναστασίου και Νέας Εγνατίας το 1997).

«Η προοπτική ανάπτυξης αστικής θαλάσσιας συγκοινωνίας, καθώς και η ανακοίνωση δημιουργίας μαρίνας στον Α’ προβλήτα του ΟΛΘ, προσδίδουν στην Πλατεία Ελευθερίας τη δυναμική της κύριας εισόδου του ιστορικού κέντρου της πόλης από τη θάλασσα. Παράλληλα, η γειτνίασή της με τον παλιό εμπορικό πυρήνα της πόλης, τα Λαδάδικα και τις εμπορικές στοές προσδίδουν στην επιδιωκόμενη ανάπλαση πιλοτικό χαρακτήρα για την αναζωογόνηση μιας ευρύτερης περιοχής γύρω από την Πλατεία», επισημαίνει ο δήμος.

Η Πλατεία Ελευθερίας έχει έκταση 7 στρεμμάτων. Η συνολική έκταση του χώρου που περιβάλλεται από τις προσόψεις των κτιρίων γύρω από την Πλατεία είναι 11,4 στρέμματα.