Μείωση των εκπομπών αερίων ρύπων έως και 20% και λήψη αντισταθμιστικών μέτρων για τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου έως και 25% ετησίως είναι ο στόχος του Οργανισμού Λιμένος Θεσσαλονίκης, που για το σκοπό αυτό απέκτησε Τοπικό Σχέδιο Προσαρμογής.

«Το Λιμάνι της Θεσσαλονίκης αποτελεί ένα σημαντικό παράγοντα για την οικονομική ανάπτυξη, όμως παράλληλα αποτελεί και πιθανή πηγή αρνητικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων που οφείλονται στις πολλαπλές πηγές εκπομπών ρύπων των δραστηριοτήτων του», επισημαίνεται στο συγκεκριμένο Σχέδιο.

Το Τοπικό Σχέδιο Προσαρμογής εκπονήθηκε μέσω της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Μακεδονίας – Θράκης, από το Εργαστήριο Φυσικής της Ατμόσφαιρας του ΑΠΘ και το Εργαστήριο Τεχνολογίας Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, με τη συνεργασία του ΟΛΘ, στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού έργου «Common Mediterranean strategy and local practical Actions for the mitigation of Port, Industries and Cities Emissions (APICE)» (Κοινή Στρατηγική στη Μεσόγειο και Τοπικές Δράσεις για τον περιορισμό των εκπομπών σε Αστικές Περιοχές – Λιμάνια) του επιχειρησιακού προγράμματος MED (2007-2013).

Το Σχέδιο προτείνει συγκεκριμένη στρατηγική για τη μείωση των εκπομπών που σχετίζονται με τις λιμενικές δραστηριότητες και ταυτόχρονα προσπαθεί να συμβάλει στην απαραίτητη ανάπτυξη του λιμανιού. Προβλέπονται μέτρα και βέλτιστες πρακτικές, που σήμερα εφαρμόζονται κυρίως στις ΗΠΑ και την Αυστραλία.

Το λιμάνι είναι ενσωματωμένο στον πολεοδομικό ιστό της Θεσσαλονίκης και παράγει σημαντικές ποσότητες ρύπων, επιβαρύνοντας την ατμόσφαιρα μιας πόλης, η οποία έτσι κι αλλιώς αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα στην ποιότητα του αέρα. Στο πλαίσιο του έργου καταγράφηκαν οι εκπομπές του λιμανιού και γίνονται προτάσεις για μέτρα περιορισμού των εκπομπών ρύπων.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του Σχεδίου, το 2011 επισκέφτηκαν το λιμάνι της Θεσσαλονίκης περίπου 2.000 πλοία και μεταφέρθηκαν μέσω αυτού 13.708.313 τόνοι φορτίου. Επίσης, τα μελλοντικά σχέδια για λιμενικές υποδομές περιλαμβάνουν την επέκταση της 6ης προβλήτας, την κατασκευή μαρίνα σκαφών αναψυχής και τη βελτίωση και πλήρη ένταξη του σιδηροδρομικού δικτύου στις εργασίες του λιμανιού. Συνεπώς, η ατμοσφαιρική επιβάρυνση θα αυξηθεί σημαντικά.

Βάσει των στοιχείων του ΟΛΘ, «τα φορτηγά πλοία είναι η κύρια εκπομπή ρύπων για όλους τους ρύπους. Σε ό,τι αφορά στα αιωρούμενα σωματίδια (σ.σ. που είναι ο… εφιάλτης της Θεσσαλονίκης), οι εντός του λιμανιού δραστηριότητες αποθήκευσης αποτελούν την αμέσως επόμενη σημαντικότερη πηγή εκπομπής». Είναι χαρακτηριστικό, διαβάζουμε στο voria, ότι ενώ οι συνολικές εκπομπές αιωρούμενων σωματιδίων (ΡΜ10) από τις δραστηριότητες αποθήκευσης μετρήθηκαν σε 37,2 τόνους/έτος, οι συνολικές εκπομπές από τα φορτηγά πλοία μετρήθηκαν σε 220,79!

-Διαχείριση ξηρού χύδην φορτίου: Διαβροχή (εγκατάσταση συστήματος με κόστος 12.000 ευρώ και κόστος συντήρησης 500 ευρώ/έτος) και διαχείριση της φορτοεκφόρτωσης. Η δημιουργία σκόνης από το χειρισμό αυτού του φορτίου προκαλεί σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις στην περιοχή του λιμανιού και στο κέντρο της Θεσσαλονίκης. Το πρόβλημα με τα αιωρούμενα σωματίδια εντοπίζεται στις προβλήτες 5 και 6, όπου αποθηκεύεται το συγκεκριμένο φορτίο. Οι καιρικές συνθήκες μπορούν να επιδεινώσουν αισθητά την ποιότητα του αέρα της περιοχής κοντά στο λιμάνι και στο δυτικό τμήμα του κέντρου της Θεσσαλονίκης. Ο μέσος χρόνος παραμονής – αποθήκευσης των χύδην φορτίων στο λιμάνι είναι δέκα μέρες.

-Παρακολούθηση της ποιότητας του αέρα: Εγκατάσταση ενός σταθμού παρακολούθησης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης εντός του λιμανιού (κόστος 50.000 ευρώ και κόστος συντήρησης – λειτουργίας 6.000 ευρώ/έτος).

-Βελτίωση της λειτουργίας του σιδηροδρομικού δικτύου: Εκτεταμένη χρήση του σιδηροδρομικού δικτύου, για να μειωθούν και τα φορτηγά στο λιμάνι. Εκτιμάται ότι η αποτελεσματική και πλήρης λειτουργία των σιδηροδρόμων θα μπορούσε να μειώσει κατά 40% έως και 50% τη χρήση των φορτηγών στις μεταφορές. Το 2011, το φορτίο που μετακινήθηκε από ή προς το λιμάνι μέσω του σιδηροδρόμου ήταν περίπου 2 εκατομμύρια τόνοι (15% του συνόλου των εμπορευματικών μεταφορών). Το τρένο μεταφέρει περίπου τριπλάσιες ποσότητες φορτίων με την ίδια κατανάλωση καυσίμου συγκριτικά με το φορτηγό αυτοκίνητο.

-Καλές πρακτικές πλοίων: Μείωση της ταχύτητας κατά την προσέγγιση ή την αναχώρηση από το λιμάνι, καύσιμα χαμηλής περιεκτικότητας σε θείο και τεχνολογία Cold Ironing (μελλοντικό μέτρο).

-Φορτηγά (κυκλοφορία και χειρισμός): Λειτουργικές δράσεις και προγράμματα μείωσης αδράνειας (ρελαντί). Στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης το 85% του φορτίου και των εμπορευματοκιβωτίων κινούνται με φορτηγά (περισσότεροι από 11 εκατομμύρια τόνοι το 2011) και υπολογίζεται ότι περισσότερα από 100.000 φορτηγά όλων των τύπων εισέρχονται κάθε χρόνο στο λιμάνι για φορτοεκφορτώσεις.

-Τεχνολογικές βελτιώσεις στον πετρελαιοκίνητο εξοπλισμό του λιμανιού: Καταλύτης οξείδωσης και υβριδική τεχνολογία (diesel-electric).

«Το Τοπικό Σχέδιο Προσαρμογής αναδεικνύεται ως ένας καταλύτης για μελλοντικά περιφερειακά ή τοπικά σχέδια ποιότητας της ατμόσφαιρας και του περιβάλλοντος, όπως επίσης και για όποια μελλοντικά ρυθμιστικά σχέδια στην περιοχή της Θεσσαλονίκης επιδιώκουν να συμπεριλάβουν τις δραστηριότητες του λιμανιού της Θεσσαλονίκης… Οι προτεινόμενες δράσεις στοχεύουν στη μείωση των επιπτώσεων της ποιότητας του αέρα στην υγεία του ανθρώπου και στο περιβάλλον και ταυτόχρονα επιδιώκουν τη βιώσιμη ανάπτυξη του λιμανιού της Θεσσαλονίκης», σημειώνουν οι μελετητές.