ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΜΙΑΣ ΔΡΑΧΜΗΣ
Ιστορίες μιας δραχμής
Το τελευταίο διάστημα στα ελληνικά και ξένα μέσα κυριαρχεί η συζήτηση αν θα καταφέρει η Ελλάδα να παραμείνει στην ζώνη του ευρώ ή όχι αλλά και αν η μετάβαση στην δραχμή δημιουργήσει πιο ανταγωνιστικές συνθήκες για την ελληνική κοινωνία και μεσοπρόθεσμα στην ανάπτυξη και την βελτίωση του βιοτικού επιπέδου του ελληνικού λαού. Είναι αλήθεια ότι η επιβολή του μνημονίου από τους δανειστές της χώρας δημιούργησε τεράστια οικονομικά προβλήματα στα ελληνικά νοικοκυριά και έπληξε κυρίως τον ιδιωτικό τομέα δημιουργώντας ένα στρατό ανέργων που προέρχονται από το παραγωγικό κομμάτι της οικονομίας. Μέσα λοιπόν από αυτές τις συνθήκες ακούστηκαν διάφορες απόψεις, όπως η έξοδος από την Ε.Ε. και η μονομερής διαγραφή του χρέους, η άρνηση του μνημονίου ή η επαναδιαπραγμάτευση του με τους δανειστές μας. Σκόπιμο θα ήταν όμως να δούμε πριν από οτιδήποτε άλλο από πού κυρίως προέρχεται αυτό το χρέος. Τρεις οικονομολόγοι (Cecchetti, Mohanty και Zampolli) της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών (BIS), μελέτησαν το χρέος κράτους, νοικοκυριών και μη τραπεζικών επιχειρήσεων σε 18 χώρες-μέλη του ΟΟΣΑ στην 30ετία 1980-2010. Σύμφωνα με τη μελέτη, το 2010, ως ποσοστό του ΑΕΠ, το συνολικό χρέος της Ιαπωνίας ήταν 456%, των ΗΠΑ 268%, της Βρετανίας 322%, της Γαλλίας 321%, της Ιταλίας 310%, της Ολλανδίας 327%, της Ισπανίας 355%, της Πορτογαλίας 366% κ.λπ. Ο μέσος όρος των 18 ήταν 322%. Το χρέος της Ελλάδας ήταν 262% του ΑΕΠ, πολύ κάτω από τον μέσο όρο, ενώ το 2011 έκλεισε στο 279,3% του ΑΕΠ (603,9 δισ. ευρώ). Η Ελλάδα, συνολικά, δεν είναι υπερδανεισμένη. Ποιο είναι, λοιπόν, το πρόβλημά μας; Η απάντηση κρύβεται στην ανάλυση αυτού του χρέους.
Πρώτον: Το χρέος των ελληνικών νοικοκυριών, το 2010, ήταν ίσο με 65% του ΑΕΠ, ενώ ο μέσος όρος στις 18 ήταν 94%. Το 2011, στην Ελλάδα έπεσε στο 52,3% του ΑΕΠ (113,1 δισ. ευρώ).
Δεύτερον: Το χρέος των ελληνικών μη τραπεζικών επιχειρήσεων, το 2010, ήταν ίσο με το 65% του ΑΕΠ ενώ ο μέσος όρος στις 18 ήταν 126%. Το 2011, στην Ελλάδα, μειώθηκε στο 62,7% (135,5 δισ. ευρώ).
Τρίτον: Στο δημόσιο χρέος, η εικόνα ανατρέπεται. Το 2010, το ελληνικό ήταν ίσο με το 132% του ΑΕΠ ενώ ο μέσος όρος στις 18 ήταν 97%. Το 2011, στην Ελλάδα ανέβηκε στο 164,3% του ΑΕΠ (355,4 δισ. ευρώ).
Από τα παραπάνω στοιχεία προκύπτει ξεκάθαρα ότι το πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας είναι πρόβλημα δημοσίου χρέους ή για να το κάνουμε πιο κατανοητό το ελληνικό δημόσιο ξοδεύει περισσότερα από όσα εισπράττει από την – όποια – παραγωγική οικονομία. Δεν πρέπει να αγνοήσουμε το γεγονός ότι αυτοί που προτείνουν άμεσα ή έμμεσα την επιστροφή στην δραχμή υποστηρίζουν ότι, είτε με την κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής (π.χ. Κ.Κ.Ε. ), είτε με την πρόσληψη μεγαλύτερου αριθμού εργαζομένων στο δημόσιο (π.χ. ΣΥΡΙΖΑ), ο πιο αντιπαραγωγικός τομέας της ελληνικής οικονομίας μπορεί να λύσει το πρόβλημα. Θα μπορούσε η έξοδος από την ευρωζώνη να συμβάλει στην προσπάθεια της χώρας μας να αυξήσει την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας με την υποτίμηση της δραχμής, γλιτώνοντας έτσι από τον φαύλο κύκλο της λιτότητας και της ύφεσης, που έχει οδηγήσει μεγάλο μέρος της κοινωνίας σε απόγνωση; Δυστυχώς, η πρόταση αυτή δεν λαμβάνει υπόψη σημαντικά δεδομένα που ανατρέπουν αυτή τη διέξοδο της ελληνικής οικονομίας. Πρώτα απ' όλα, η έξοδος από το ευρώ θα σημάνει άμεσα πλήρη αδυναμία δανεισμού από το εξωτερικό προκειμένου, αφενός, να μπορούμε να εξασφαλίσουμε τουλάχιστον μέρος των αναγκαίων εισαγωγών μας, αφετέρου, για να καλυφθεί το ετήσιο πρωτογενές έλλειμμα του κρατικού προϋπολογισμού ύψους 4-5 δισ. ευρώ που υπάρχει ακόμη (το έλλειμμα δηλαδή των δημοσίων εσόδων σε σχέση με τις δημόσιες δαπάνες μισθών, συντάξεων κ.λπ., χωρίς τους τόκους των δανείων με την προϋπόθεση ότι μία οικονομία σε ύφεση εξακολουθεί να προσφέρει τα ίδια έσοδα στον κρατικό κορβανά). Αν υποθέσουμε παρ’ όλα αυτά ότι η Ελλάδα από τώρα και πέρα πορεύεται μόνη της και με το δικό της νόμισμα μπορεί να καλύψει μόνη της τις διατροφικές της ανάγκες; Ο πρόεδρος της ΠΑΣΕΓΕΣ Τζανέτος Καραμίχας πρόσφατα παρουσίασε στοιχεία με τα οποία βάσει μελέτης, το ποσοστό αυτάρκειας της χώρας μας σε μια σειρά βασικών αγροτικών, διατροφικών προϊόντων φυτικής και ζωικής παραγωγής διαμορφωνόταν κατά μέσο όρο στο 94% το 2010.
Στη φυτική παραγωγή, όπως προκύπτει η αυτάρκεια είναι 99% κατά μέσο όρο και διαφοροποιείται μεταξύ επιμέρους κατηγοριών προϊόντων, όπως τα δημητριακά όπου η αυτάρκεια ανέρχεται στο 82% περίπου, το μικρότερο ποσοστό εντοπίζεται στο μαλακό στάρι (32%) και το υψηλότερο στο ρύζι (171%). Στα εσπεριδοειδή τη μεγαλύτερη αυτάρκεια παρουσιάζουν τα πορτοκάλια (167%), ενώ στα λεμόνια περιορίζεται στο 67%. Στα φρούτα η αυτάρκεια παραμένει υψηλή (128%), ενώ χαμηλή διαπιστώνεται στον κλάδο των οσπρίων (39%). Στη ζωική παραγωγή το ποσοστό αυτάρκειας ανέρχεται κατά μέσο όρο στο 73%. Στο κρέας καταγράφεται αυτάρκεια 56%, με το μικρότερο ποσοστό στο βόειο κρέας (30% και το υψηλότερο στο αιγοπρόβειο (94%). Στην κατηγορία των γαλακτοκομικών-τυροκομικών προϊόντων, η φέτα με ποσοστό αυτάρκειας 147% υπερβαίνει το μέσο όρο της κατηγορίας, που κυμαίνεται στο 80%. Στο μέλι και στα αυγά, καταγράφεται ποσοστό αυτάρκειας 92% και 91% αντίστοιχα Ο κ. Τζανέτος λοιπόν συμπεραίνει ότι αν πάμε στην δραχμή δεν θα πεινάσουμε. Σωστό; Θα ήταν σωστό αν μιλούσαμε για μια αγροτική οικονομία του 18ου ή του 19ου αιώνα. Σήμερα όμως η αγροτική οικονομία είναι οικονομία έντασης παραγωγής που σημαίνει ότι οι υψηλές παραγωγές επιτυγχάνονται με την χρήση μηχανικών μέσων που για να κινηθούν χρειάζονται ενέργεια δηλ. καύσιμα και άρα απαιτείται συνάλλαγμα σε σκληρό νόμισμα για να αγοραστούν. Θα μπορούσαν άραγε τα πλεονάζοντα αγροτικά προϊόντα να αποτελέσουν εξαγώγιμο προϊόν για να συνεχιστεί απρόσκοπτα η αγροτική δραστηριότητα; Αν θα μπορούσαν δεν θα υπήρχαν χιλιάδες τόνοι ρυζιού αδιάθετοι και δεν θα σάπιζαν χιλιάδες τόνοι από ροδάκινα κάθε χρόνο στις αποθήκες. Ας υποθέσουμε τώρα ότι το πρωτογενές έλλειμμα της χώρας μας μπορεί να καλυφθεί με δραχμές. Το πρόβλημα όμως είναι ότι η αξία των ελληνικών εξαγωγών καλύπτει σήμερα (σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία του 2011), παρά την αύξησή της, μόνο το περίπου 50% της αξίας των εισαγωγών. Συνεπώς, η επιστροφή στη δραχμή θα σημάνει σοβαρή έλλειψη συναλλάγματος για τις απαραίτητες εισαγωγές ενέργειας, τροφίμων κ.λπ. Η υποτιθέμενη αύξηση του συναλλάγματος από τον τουρισμό, λόγω της υποτίμησης της δραχμής δεν είναι δεδομένη. Η αναπόφευκτη αναταραχή που θα υπάρξει αμέσως μετά την έξοδο από το ευρώ μπορεί να περιορίσει την έλευση τουριστών στη χώρα μας, όπως συνέβη με τις ταραχές του περασμένου Ιουνίου στην Αθήνα. Επιπλέον, η έλλειψη εμπιστοσύνης στη δραχμή και η έλλειψη συναλλάγματος θα οδηγήσουν σε ανεξέλεγκτη υποτίμηση, πολύ μεγαλύτερη από την ηθελημένη, η οποία θα αυξήσει τις τιμές όλων των εισαγόμενων προϊόντων. Έτσι θα διογκωθεί ραγδαία ο πληθωρισμός στη χώρα μας, ακυρώνοντας τα οφέλη της αρχικής ηθελημένης υποτίμησης για τις εξαγωγές της χώρας. Θα ακολουθήσουν και νέα υποτίμηση και νέα αύξηση πληθωρισμού, μέσα σε έναν ατέρμονα φαύλο κύκλο. Είναι προφανές ότι τα ασθενέστερα και μεσαία κοινωνικά στρώματα θα υποφέρουν ακόμη περισσότερο από όσο υποφέρουν σήμερα, γιατί θα είναι αδύνατον να αυξηθούν οι αμοιβές τους στο ύψος του πληθωρισμού. Ταυτόχρονα, η γενικότερη αναταραχή και η μεγάλη άνοδος των επιτοκίων δανεισμού θα αποτρέψουν επενδύσεις στη χώρα. Αλλά τότε, αντί να αυξηθεί η απασχόληση, μπορεί να υπάρξει ακόμη μεγαλύτερη ανεργία από τη σημερινή. Τελικά όλη αυτή η κατάσταση θα πλήξει τα χαμηλά και μεσαία εισοδηματικά στρώματα ενώ αντίθετα θα διευκολύνει αυτούς που έχουν συσσωρεύσει ευρώ σε ξένες τράπεζας να κερδοσκοπήσουν απέναντι στον λαό και να αγοράσουν φτηνά τον εθνικό μας πλούτο. Ιδεοληψίες παρωχημένων δεκαετιών, αδιάλλακτη υπεράσπιση προνομίων και εσόδων που κάποιοι εξασφάλισαν από το πελατειακό κράτος της μεταπολίτευσης και οργανωμένα συμφέροντα που προωθούν τη δραχμή για να αγοράσουν φτηνά τη χώρα, συγκλίνουν σε ένα ρεύμα που μαθηματικά οδηγεί στη χρεοκοπία και στην εθνική ήττα και πολλοί από εμάς - εν’ αγνοία τους – είναι πρόθυμοι να βοηθήσουν στον αφανισμό μας.